Dân ca Sán Chí – văn hóa phi vật thể quốc gia cần được bảo vệ
Dân ca Sán Chí là loại hình nghệ thuật biểu diễn dân gian có từ lâu của người Sán Chí tỉnh Bắc Giang. Làn điệu dân ca này mang những nét đặc sắc riêng và thể hiện tinh thần tốt đẹp của người đồng bào dân tộc.
Hôm nay hãy cùng GHD chia sẻ về dân ca độc đáo này nhé!
Dân ca San Chí hay còn Cnắng cọô là hình thức biểu diễn dân gian được truyền qua nhiều thế hệ của người dân tộc thiểu số Sán Chí vùng Lục Ngạn – Bắc Giang. Sán Chí là hình thức hát đối đáp trai gái gần giống với các làn điệu dân tộc khác, tuy nhiên lời ca thường là thất ngôn tứ tuyệt.
Dù có nhiều nghiên cứu được thực hiện về dân ca Sán Chí nhưng chưa có nghiên cứu nào tìm ra nguồn gốc của làn điệu này. Chỉ biết nó đã được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong dân tộc Sán Chí.
Tùy vào hoàn cảnh và không gian khác nhau, làn điệu dân ca này sẽ được biểu diễn dưới các dạng chính:
Hát ban ngày: là hình thức hát giao duyên, hát ghẹo. Người Sán Chí có khoảng 300 – 500 bài hát bằng tiếng hán ở thể loại này. Đây là hình thức hát đối nam và nữ, lối hát này được biệt ở việc đối lời, đối ý là chính, câu hỏi phải gắn với sự thông minh, ứng khẩu nhanh chóng của hai bên. Thông thường, người dân thường hát trong lễ hội, cuộc sống hàng ngày dùng để xua tan mệt mỏi và cầu may mắn.
Hát ban đêm: đây là những bài hát được sử dụng phổ biến nhất. Với cách hát này, Sanchi chỉ hát trong nhà hoặc ngoài sân. Thời gian hát chủ yếu vào tháng hai, cũng là ngày hội của xã hội. Ở thể loại này, người ta thường hát với giọng êm dịu, như hát ru.
Hát đám cưới: người Sán Chí dành hẳn 100 bài hát có giai điệu vui nhộn, âm thanh cao chỉ dành cho đám cưới. Khi đám cưới, bạn của cô dâu và chú rể sẽ hát mừng ngày vui của bạn mình. Trong đó, hình thức hát đối là nghi lễ quan trọng cả cả hai họ, thể hiện nét văn hóa đẹp của dân tộc Sán Chí.
Hát đổi danh: Đây là hình thức hát ít phổ biến vì chỉ được truyền cho nam. Ngày nay, không có nhiều người còn biết đến hình thức hát này. Hát đổi danh có giọng hát trầm, ấm, ngâm nga giai điệu như ngâm thơ. Những bài hát đổi danh chỉ được sử dụng cho nam giới tròn 18 tuổi.
Hát về lục giáp: đây là hình thức hát trong bói toán, dùng để xem vận mệnh, phong thủy.
Dân ca Sán Chí không chỉ được lưu truyền rộng rãi trong nam nữ thanh niên mà những người trung niên và cao tuổi cũng rất thích hát, bởi đó là cách gửi gắm tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của người Sán Chí.
Những người Sán Chí khi gặp nhau, họ hát cho nhau nghe, ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, làng mạc, sinh hoạt, sản xuất và bốn mùa, thể hiện tình yêu và tình bạn của họ. Ngoài ra, nhiều bài hát còn nói về sự kính trọng người già, về công ơn cha mẹ, công lao của những người có công với làng xóm, đôi khi kể vài câu chuyện tiếu lâm hoặc khuyên răn những thói hư tật xấu. . .
Có thể coi làn điệu dân ca này là một sinh hoạt văn hóa đa sắc màu, hấp dẫn, là kết tinh của quá trình lao động, sản xuất và đời sống của nhiều thế hệ, phản ánh phần nào lịch sử, văn hóa của tộc người này ở Việt Nam.
Chính vì vậy, với mục đích bảo tồn và lưu truyền một nét văn hóa đặc sắc thì Bộ Van hóa Thể thao và Du lịch quyết định Dân ca Sán Chí vào văn hóa phi vật thể Quốc gia cần được bảo vệ.
Xem thêm:
- Dân ca Cao Lan – linh hồn văn hóa dân tộc người đồng bào thiểu số
- Hát xoan Phú Thọ – Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại
- Tìm hiểu về nghệ thuật biểu diễn Ca trù – di sản văn hóa phi vật thể
Hy vọng qua bài viết này các bạn đã có thêm những kiến thức một làn điệu văn hóa độc đáo của dân tộc.
