Lễ hội vía Bà Ngũ hành – Nghi lễ cầu an của vùng đất Nam Bộ
Lễ hội vía Bà Ngũ hành hay còn gọi là nghi lễ cầu an của vùng đất Nam Bộ. Vùng đất này có nhiều tín ngưỡng dân gian và tục thờ Ngũ Hành Nương Nương – Bà Ngũ Hành, 5 vị thần quyền năng kim, mộc, thủy, hỏa, thổ bảo hộ cư dân trong buổi đầu khai phá vùng đất này.
Ra đời khi khai công lập làng, miếu Bà Ngũ hành thờ 5 vị phúc thần được triều đình sắc phong là Kim Đức Thánh Phi, Mộc Đức Thánh Phi, Thủy Đức Thánh Phi, Hỏa Đức Thánh Phi, Thổ Đức Thánh Phi. Bên cạnh đó còn thờ Thần Thành Hoàng Bốn Cảnh, Quan Thánh Đế Quân, các vị Tiên Hiền, Hậu Hiền, Tả Ban, Hữu Ban,…
Lễ hội vía Bà Ngũ hành này diễn ra từ 18 – 21 tháng Giêng hàng năm. Ngày 18 là lễ Khai môn Thượng Kỳ, sẽ mở cửa chính của miếu, thượng cờ. Người dân sẽ cùng nhau quét dọn, bày biện, trang trí, treo đèn kết hoa nhằm chuẩn bị cho đại lễ.
Sau đó là lễ Mộc Dục, tắm rửa cho thần vị của Ngũ Hành Nương Nương. Lễ Khai chung cổ là nghi lễ đánh chuông và trống đầu tiên trong lễ cầu an này. Sau đó là khai mạc lễ hội Miếu Bà. Đến tối sẽ thực hiện tụng kinh cầu an do một vị trụ trì làm lễ, quỳ trước bàn thờ khấn Bồ tát phù hộ cho người dân an cư lạc nghiệp, ấm no hạnh phúc. Lễ vật thường là sản phẩm nông nghiệp địa phương cùng với heo Yết – loại dùng để tế Bà.
Ngày 19 sẽ tổ chức các trò dân gian như hát bóng rỗi, múa bóng ca tụng sự hiển linh của Bà. Hát bóng rỗi diễn ra trước sân miếu. Người diễn mặc trang phục đặc trưng với áo, mũ, khăn, váy, ngạch quan cùng trang điểm cầu kỳ. Hát bóng rỗi như bản nhạc khai tràng cúng Bà, sau là mời Ngũ Hành Nương Nương, chư tiên, chư thánh,… về dự lễ.
Kế tiếp là điệu dâng mâm vàng một cách trang nghiêm và thành kính. Không khí này sẽ bị thay thế bởi không khí sôi động của sinh hoạt cộng đồng với những điệu múa đặc sắc. Chủ yếu là các tiết mục “xiếc” như dùng đầu, trán, môi, mũi để nâng vật nặng, tạo thăng bằng,… của điệu múa dâng bông và điệu xây tá.
Sau dâng bông là các trò dân gian như múa dâng lộc, múa bông huệ, múa ghế, múa khạp, múa dao, dâng rượu rất được cộng đồng tán thưởng. Buổi tối diễn ra lễ Đại Bội, bao gồm 3 nghi tiết: nhứt thái, nhị nghi, tam hiền và gia quan tấn tước. Chúng tượng trưng cho việc khai mở 4 cửa trời, sự hòa hợp trong vũ trụ để tạo ra vạn vật mong muốn cuộc sống thần tiên vui vẻ.
Những ngày tiếp đó, người dân thực hiện các nghi lễ truyền thống như Lễ Túc Yết, lễ Đoản cả – Lễ Tạ thần. Các trò dân gian vẫn được trình diễn. Ngoài ra trò hát chặp Địa Nàng vô cùng có sức hút với người xem, thể hiện sự lạc quan, thông minh và phản ánh thói hư tật xấu của con người.
Xem thêm:
- Lễ hội Làng Lệ Mật – lễ hội độc đáo khiến nhiều du khách khiếp sợ
- Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam – Tín ngưỡng vùng Tây Nam Bộ
- Lễ hội Trường Yên – lễ hội truyền thống cố đô Hoa Lư – Ninh Bình
- Hơmon (Sử thi) của người Ba Na
- Kéo co
Lễ hội vía Bà Ngũ hành phản ánh cho đời sống tâm linh của cư dân và ước vọng về cuộc sống ấm no, mùa màng bội thu. Bên cạnh đó còn giúp giữ gìn, bảo lưu các giá trị nghệ thuật và giá trị truyền thống của dân tộc tạo sự cố kết cộng đồng.
